36

बोकड, प्रजनन ते मिळकत:-
1) मी शेळी पालनास सुरवात केली त्यावेळी माझ्याकडे जो बोकड (बेणूचा) होता, त्याने जवळ पास 3 ते 4 वेळा शेळ्या भरवून वेते झाली; त्या सर्व वेतामध्ये जी करडे मिळाली त्यांची वजने वाढत नव्हती.
2) यात फक्त त्या बोकडचाच दोष आहे अस एकतर्फी म्हणता येणार नाही, एकूणच शेळी पालन नवीन असल्याने करडांची वजने समाधानकारक वाढत नव्हती.
3) तो सुरवातीचा बोकड एक आजारपणात तडकाफडकी मेला त्यावेळी त्याचे वजन 48 किलो व वय 22 महिने होते. त्यानंतर मी तात्पुरता उपाय म्हणून भोरवाडी जातीचा गावच्या देवीस सोडलेला बोकड लागवडीस वापरला, त्यापासून जवळपास सगळ्या शेळ्यांचे एक वेत मिळाले. त्या करडांची वजने समाधानकारक वाढत होती.
4) सध्या माझ्याकडे जो बेणूचा बोकड आहे त्याच्यापासून जवळपास सर्व शेळ्यांचे एक वेत मला मिळाले आहे, त्यातील बऱ्याच करडांची वजने चांगली व समाधानकारक मिळाली आहेत.या बोकडाची सर्व वजने चॅनेल वर फोटो सहित पाहायला मिळतील.
5) लागवडीच्या बोकडकडून 50 टक्के रक्त किंवा गुणसूत्र अपत्यामध्ये येतात हे आपणास माहित आहे. त्यामुळे चांगली करडे मिळण्याकरिता शेळी व बोकड दोनीही चांगलंया गुणवत्तेची असणे आवश्यक ठरते. बऱ्याच वेळा बोकड चांगला वापरून शेळ्यांची अनुवांशिक सुधारणा करण्याचा प्रयत्न केला जातो जो कि बऱ्याच वेळा यशस्वी ठरत नाही किंवा अश्या अनुवांशिक सुधारणेला किमान 3-4 पिढ्या जाऊ द्याव्या लागतात.
6) बोकडाच्या विर्याच्या एका डोस मध्ये कोट्यवधी शुक्राणू असतात, ते प्रत्येक शुक्राणू स्त्री बीज फलित करू शकतात. परंतु शेळी कडून किती स्त्री बीज उपलब्ध होतात यावर शेळीच्या पोटात किती गर्भ वाढणार व तिला किती करडे होणार ये अवलंबून आहे.
7) याचा सरळ अर्थ असा कि जुळे देण्याचा गुणधर्म हा पूर्णतः शेळीवर अवलंबून आहे ना कि बोकडावर.
8) पिल्लांची वजने हि अनुवंशिकतेच्या नियमास धरून असतात. त्यामुळे केवळ बोकड जास्त वजनाचा आहे आणि त्यामुळे वजनदार करडे मिळायला पाहिजेत असं होत नाही. वजनाच्या बाबतीत माता पित्याच्या अनुवंशिकतेची सरासरी पिल्लांमध्ये आढळून येईल.
9) चांगल्या गुणधर्माचा बोकड निवडणे जितकं सोपं आहे तितकाच अवघड चांगल्या गुणधर्माचा शेळ्या निवडणे आहे.
10) या चॅनेल वर वरती dominant अँड रिसेसिव्ह  नावाची स्वतंत्र पोस्ट  आहे ती या संबंधीच्या अधिक माहिती साठी वाचणे उपयुक्त ठरेल.