Dominent and recesive जिन:-

1) मराठीत प्रतिशब्द माहित नाही परंतु राजकारणातील दोन शब्द प्रतिशब्द म्हणून वापरण्याजोगे आहेत. डॉमिनेन्ट म्हणजे जहाल व रेसेसिव्ह म्हणजे मवाळ किंवा नेमस्त. 
2) कोणत्याही प्राण्याला DNA असतात, त्या DNA मध्ये गुणसूत्रांच्या साखळ्या असतात. गुणसूत्र म्हणजे जीन, हे जीन एक आईचा व एक बापाचा असे जोडीने त्या साखळीत असतात. गुणसुत्रात जी माहिती लिहिलेली असते तसे तो प्राणी घडतो. 
3) जीन च्या दोन जोडयापैकी एक डॉमिनेन्ट व दुसरा रेसेसिव्ह किंवा उलटे असू शकते. याचा अर्थ जो जीन डॉमिनेन्ट आहे मग तो आईकडून आलेला असो किंवा बापाकडून, त्याचेच गुणधर्म त्या अपत्यामध्ये दिसतात. दुसऱ्याचे गुणधर्म सुप्त अवस्तेत राहतात. 
४) माझ्या आईच्या आत्याचे उदाहरण मला जवळचे आहे. A हि महिला तब्यतीने जाड जुड आहे. A चे लग्न X आडनावाच्या व्यक्तीशी होते, त्यांना B हि मुलगी होते. ती देखील जाड जुड होते. B चे लग्न Y हे आडनाव असलेल्या व्यक्तीशी होते. त्यांना C हि जाड जुड मुलगी होते. C चे अजून लग्न झाले नाही. जाडीशी संबंधित जो कोणता जीन आहे तो असा दर वेळेला आईकडून मुलीकडे चालत आला. म्हणजे तो डॉमिनेन्ट आहे. दर वेळेला पित्याचा त्या संबंधीचा जीन रिसेसिव्ह राहिला. 
5) शेळ्यांमध्ये देखील डॉमिनेन्ट व रिसेसिव्ह जीन ओळखता येणे महत्वाचे असते. म्हणून त्यासाठी आपणास प्रोजेनी टेस्टिंग करणे आवश्यक ठरते. 
6) एखाद्या शेळी किंवा बोकडात वजन वाढीचा किंवा जास्त दूध देण्याचा जो जीन आहे तो पुढच्या पिढीत येईलच असे सांगता येत नाही. म्हणून शेळ्यांचे रेकॉर्ड महत्वाचे असतात, ज्याचेवरून आपण ठरवू शकतो कि कोणत्या शेळीचा किंवा बोकडाचा कोणता गुणधर्म किंवा जीन पुढे पुढे चालत आला आहे.
7) शेळ्यांच्या अनुवांशिक सुधारणे मध्ये हि बाब नजरेआड करून चालणार नाही.
8) उदा पाहू. A हि शेळी आहे. या शेळीचा दूध जास्त देण्याचा अनुवांशिक गुणधर्म आहे. याचा अर्थ जास्त दूध देण्यासंबंधीचा तिचा जीन किंवा अनुवांशिक गुणधर्म डॉमिनेन्ट आहे. A चा हा गुणधर्म तिच्या पासून जन्मलेल्या पाठिमध्ये येतो का हे पहावे लागेल. त्यासाठी तिची 5 विते आपण 5 वेळा 5 वेगवेगळ्या बोकडकडून भरवून करू. 5 वितामध्ये समजा 5 पाठी झाल्या. आता या 5 पाठी जेंव्हा दूध द्यायला सुरवात करतील व त्यांचा आईसारखे म्हणजे A सारखे दूध देतील तेंव्हा तो जास्त दूध देण्याचा जीन डॉमिनेन्ट आहे असं म्हणता येईल.
9) दुसरे उदा पाहू. A हा बोकड आहे. कमी खाद्य खाऊन जास्त वजन वाढ देण्याचा त्याचा गुणधर्म आहे. तर हा गुणधर्म पुढे टिकतो का म्हणजे त्या संबंधीचा जीन डॉमिनेन्ट आहे का या साठी प्रोजेनी टेस्टिंग करावी लागेल. समजा या बोकडकडून 10 शेळ्या एका वेळी भरवल्या. त्या 10 शेळ्यांना 20 करडे झाली. त्यात समज 10 बोकड झाले. या 10 बोकडाची वजने जर A च्या तुलनेत बरोबरची असतील तर A मधील तो जीन डॉमिनेन्ट आहे असे म्हणावे लागेल. 

टीप:- सर्व उदाहरणे मुद्दा समजण्यासाठी दिली आहेत. उदाहरणात शास्त्रीय पद्धतींचा समावेश केला नाही.

माहिती आवडल्यास लाइक तर आवडली नसल्यास डीसलाईक करावे हि विनंती.