लागवडीचा बोकड कसा निवडायचा (स्थानिक शेळ्यांसाठी)?:-

1) बोकड कसा दिसतो या वरून आपण बोकडाची निवड करतो. यात बोकडाची उंची, लांबी, छातीची रुंदी, दोन पायातील अंतर, चपळता व निवडलेल्या जातीचे सर्व गुण आहेत का हे पाहतो.
2) बोकडाची प्रोजेनी टेस्टिंग करून बोकड निवडला जाऊ शकतो. परंतु हे करण्यास आपल्याकडे तेवढा वेळ नसतो.
3) वंशावळीचे रेकॉर्ड बोकड निवडण्यासाठी उपयुक्त ठरते. या रेकॉर्ड चा बोकड निवडी साठी कसा उपयोग करायचा हे आपण पाहू.
4) प्रथम लागवडीच्या बोकडाची (A हे नाव देऊ) जन्मतः व 3 महिने वयाची वजने पहावीत. ती जास्तीत जास्त असणे आवश्यक आहे. त्यानंतर 6,9व 12 महिने वयाचा असतानाची वजने पहावीत. या चारही वजनात सलग चढ असावा, चढ उतार नसावा. बोकड जुळयातील असणे आवश्यक आहे.
5) आता बोकडाचा आईचे (B1चे) रेकॉर्ड चेक करावे. तिच्या सलग किमान 5 वेतातील करडांची संख्या पहावी, ती किमान 10 पर्यंत असावी. या 10 करडांची (जितकी असतील तितकी) जन्मतः व 3 महिने वयाची असतानाची वजने पहावीत. ती जास्तीत जास्त असावीत. B1 ची जन्मतः ,3,6,9,12 महिने वयाची वजने पहावीत. ती चढत्या वाढीने असावीत.
6) आता बोकडच्या बापाचे (A1) रेकॉर्ड चेक करावे. A1 चे जन्मतः, 3,6,9,12 महिने वयाची वजने पहावित. हि वजने चढत्या वाढीने असावीत. A1 ची वजने A च्या जन्मतः, 3,6,9,12 महिने वयाच्या वजनापेक्षा कमी नसावीत किंवा किमान तेवढी असावीत. A1 ने भरवलेल्या किमान 10 शेळ्यांचे रेकॉर्ड पहावे. त्यात त्या शेळ्यांपैकी किती शेळ्यांना जुळी करडे झाली, त्यांची जन्मतः व 3 महिने वयाची वजने पहावित. हि वजने A च्या त्यात्या वयाशी जुळवून पहावीत. यात A चे वजन इतरांपेक्षा जास्त असावे.
7) लागवडीचा बोकड जर जिवंत वजन रु 300 प्रति किलो दराने खरेदी करणार असाल तर किमान वर सांगितलेले (1 ते 6) मुद्दे प्रत्यक्ष तपासावेत.
8) जर लागवडीचा बोकड रु 300 पेक्षा जास्त दराने खरेदी करणार असाल तर खालील माहिती तपासावी. (तसे पाहू गेल्यास लागवडीचा बोकड निवडताना सर्व बारीक सारीक माहिती तपासणे हिताचेच असते, बोकडाची किंमतीवर कोणती माहिती चेक करावी हे अवलंबून नसते.)
9) बोकडाच्या A च्या बापाकडील व आईकडील आजोबा यांचे रेकॉर्ड मुद्दा क्रं 6 प्रमाणे चेक करावे.
10) बोकडाच्या A च्या आईकडील व बापाकडील आजीचे रेकॉर्ड मुद्दा क्रं 5 प्रमाणे चेक करावे.

टीप:- हि माहिती केवळ स्थानिक जातीच्या तसेच उस्मानाबादी, संगमनेरी इ जातींच्या शेळ्या पाळणार्या शेळी पालकांसाठी उपयोगी आहे. वरील माहिती कोणत्याही शास्त्रीय पद्धतीवर आधारित नसून माझी (बाळू मोटे) वैक्तिक विचार पद्धती आहे. कृपया याची नोंद घ्यावी.
---बाळू मोटे, बारामती (9422512680)