हैड्रोपोनिक चारा म्हणजे मृगजळ...

माझा अनुभव...

साध्या हैड्रोपोनिक युनिट मध्ये 1 किलो गहू किंवा मका पासून 5 पट म्हणजे 5 किलो चारा तयार होतो. 8 किलो होत नाही. थंडी मध्ये 9 दिवसाच्या ऐवजी 15 दिवसापर्यंत देखील चारा समाधानकारक वाढत नाही. उन्हाळ्यात वाढतो परंतु त्यासाठी शेडनेट सह पत्र्याचे शेड आवश्यक असते.

1 किलो चे 5 किलो झाल्यानंतर त्यातील एकूण अन्न घटक तेवढेच राहतात, फक्त पचणीयतेचे प्रमाण वाढते. काही संयुक्त प्रथिने व शर्करा यांचे साध्या व पचायला सोप्या अश्या अमिनो आम्ले, संप्रेरके व जीवनसत्वे या मध्ये रूपांतरण होते. परंतु एकूण अन्न घटक तेवढेच राहतात.फक्त पाण्याचे वजन वाढते.

जर मका व गहू 20 रु किलोने मिळणार असेल आणि एका शेळीला समजा 5 किलो चारा टाकवायचा असेल तर रोजची 1 ते 1.5 किलो बी टाकावे लागेल. आणि तरीही हैड्रोपोनिक चारा हा मुख्य चार्यास पूरक चारा राहील. म्हणजे रोजचा खर्च 20 ते 25 रु अधिक मुख्य चार्यावरील खर्च असा राहील.

स्वयंचलित हैड्रोपोनिक युनिट मध्ये वजनात वाढ होऊ शकते परंतु विजेवरील खर्च वाढणार. (याचा मला अनुभव नाही)

जेंव्हा उन्हाळ्यात हिरव्या चाऱ्याची टंचाई असते अश्या वेळेला हैड्रोपोनिक चारा हा एक चांगला पर्याय ठरू शकतो.

योग्य विचार करून निर्णय घ्यावा. महितीस्तव सादर...

--- बाळू मोटे, बारामती.