FAQ...1

 FAQ...1

शेळ्यांनामधील गोचीड व पिसवांचे नियंत्रण कसे करावे?

उत्तर:-
१) गोचीड व पिसवा/ तांबवा/ सुळे या बाह्य परजीवी कीटकांचे नियंत्रण एकात्मिक पद्धतीने चांगल्या प्रकारे करता येते. यात स्वच्छता, नैसर्गिक व जैविक औषधांचा वापर, रासायनिक औषध चा वापर, जंतांशकाचा वापर आणि कोंबडीच्या माध्यमातून नियंत्रण करता येते.
२) गोठ्याची साफसफाई चांगली ठेवावी, गोठ्यात भरपूर सूर्यप्रकाश येईल अशी रचना करावी. गरज असेल तर गोठ्याचा पृष्ठभाग जाळून घ्यावा किंवा रासायनिक औषधांचा फवारा द्यावा.
३) तंबाखू, निंबोळी, करंज इ वनस्पती व बियांचा अर्क काढून त्या द्वारे नियंत्रण करता येते. या अर्काचा वापर शेळीस अंघोळ घालण्यासाठी व गोठ्यात फावरण्यासाठी करता येतो. 4 टक्के तीव्रतेचा अर्क बनवून वापरता येतो. तसेच बाजारात मिळणारे शाम्पू जसे मेडिकेयर शाम्पू ने शेळीस अंघोळ घातल्यास नियंत्रण मिळते.
४) बिव्हेरिया व व्हर्टिसिलियाम नावाच्या दोन बुरशी कृषी विज्ञान केंद्र किंवा कृषी महाविद्यालय/विद्यापीठ किंवा कृषी संशोधन केंद्र येथे उपलब्ध असते. या मित्र बुरशीचा 25 ते 50 ग्राम प्रति पंप या प्रमाणात द्रावण करून शेळीच्या अंगावर व गोठ्यात सर्व ठिकाणी फवारा करता येतो. अशी फवारणी ज्या वेळेस बाह्य परजीवींचे प्रमाण जास्त असते त्या वेळी जरूर करून घ्यावी किंवा वर्षातून किमान दोन वेळा करावी.
५) रासायनिक औषधामध्ये सायपेरमेथ्रीन, डेल्टामेथ्रीन, अमित्रझ इ औषधे फवारणी साठी 1 लिटर पाण्यात 1 मिली या प्रमाणात घेऊन शेळीच्या अंगावर व्यवस्थित फवारावे. तसेच ही औषधे 2 मिली प्रति लिटर पाण्यात मिसळून शेळीस अंघोळ घालता येते किंवा आशा पाण्याच्या हौदात शेळ्या बुडवून घेता येतात. औषधी द्रावणात शेळ्या बुडावल्यास चांगले परिणाम मिळतात. आशा प्रकारची उपाय योजना वर्षातून किमान 2 वेळा चांगला प्रखर सूर्यप्रकाश असताना करावी. वरील पैकी एका वेळी कोणतेही एकच औषध वापरावे.
६) एव्हरमेकटींन ivermectin या जंतांनाशकाचा उपयोग गोचीड व पिसवांच्या नियंत्रणासाठी देखील केला जातो. याचे इंजेक्शन 1 मिली मोठ्या शेळीस कातडी खाली देतात. या प्रमाणे वर्षातून किमान 2 वेळा इंजेक्शन टोचून घ्यावे. चांगल्या क्षमतेचे किंवा परिणामकारकता असलेले जसे हायटेक f, हायटेक प्लॅटिनम किंवा लायमेक वैगरे टोचावे. एव्हरमेकटींन तोंडावाटे देखील देतात. त्याने सुद्धा गोचीड पिसवा नियंत्रण होते. एव्हरमेकटींन प्रमाणे closantel क्लोजनटेल हे औषध सुद्धा वापरता येते.
७) 50 शेळ्यांमागे 4 कोंबड्या गोठ्यात ठेवाव्यात, कोंबड्या शेळ्यांच्या अंगावरील व गोठ्यातील गोचीड खातात.
८) गोचीड व पिसवांचे नियंत्रण करण्यासाठी स्वतः अभ्यास करून व पशुवैद्यक तज्ज्ञांची मदत घेऊन वर्षभराचे एक सर्वसाधारण वेळापत्रक तयार करावे.
- सौजन्य- शेळ्यांचे आहारशास्त्र ग्रुप, संकलन - बाळू मोटे, बारामती.